रोल्पा । रोल्पा नगरपालिका २ का यमबहादुर महराको वैदेशिक रोजगारीमा गएको केही महिनामै मृत्यु भयो । बीस वर्षको उमेरमा तीन र एक वर्षका दुई छोरी र श्रीमतीलाई छाडेर रोजगारीका लागि मलेसिया गएका महराको विदेशमा अचानक मृत्यु भयो ।
घरको आर्थिक अवस्था कमजोर भएका कारण ऋण काढेर मलेसिया पुगेका महराको तीन महिनामा रातो बाकसमा शव नेपाल आयो । कलिला दुई छोरीको लालनपालन र विदेश जाँदाको ऋण तिर्न गाह्रो भएको पीडामा छिन् श्रीमती भावना वली । सदरमुकाम लिवाङमा दुई छोरीलाई लिएर बस्दैआएकी भावनाले भनिन्, “सिलाइकटाइ गर्दै बच्चाहरु पालनपोषण गरेकी छु । बच्चाहरु ठूला हुँदै छन् । पढाइ खर्च पुर्याउनै गाह्रो छ ।”
साउदीको एक कम्पनीमा काम गर्दागर्दै विद्युतीय करेन्टमा परेर रोल्पा परिवर्तन गाउँपालिका–१ कुरेलीका २३ वर्षीय रामचन्द्र पुनको पनि गत असारमा मृत्यु भयो । विदेश जाने युवाको सङ्ख्या घट्दै गए पनि मृत्यु हुनेको सङ्ख्या भने घट्न सकेको छैन ।
महरा र पुन त रोल्पाका प्रतिनिधि उहाहरण हुन् । स्वेदशमा रोजगारीको सम्भावना नभएपछि विदेश जान बाध्य कतिपय युवा हरेक वर्ष रातो बाकसमा फर्कने गरेका छन् । आर्थिक वर्ष २०७५/०७६ सम्म वैदेशिक रोजगारीका सिलसिलमा २९ जनाले खाडी मुलुकमा ज्यान गुमाएका थिए । यसैगरी आव २०७६/०७७ मा खाडी गएका पाँच जनाको मृत्यु भएको जिल्ला प्रशासन कार्यालय रोल्पाले जनाएको छ ।
नेपालमा नै रोजगारी नभएर युवा विदेशिनु परेको नेकपाका जिल्ला सचिव हरि घर्ती बताउँछन् । सरकारले युवालाई स्वरोजगार बनाउने कार्यक्रम ल्याएर उत्पादनमा लगाएमा मात्रै विदेशिने क्रम रोकिने उनको विचार छ । उनका अनुसार रोल्पाका धैरैजसो आर्थिक स्थिति कमजोर भएका युवा वैदेशिक रोजगारीमा छन् । तेस्रो मुलुक गएका मात्र नभएर भारतबाट आएकालाई पनि पहिचान गरी आर्थिक अवस्था कमजोर रहेका परिवारलाई राहतको व्यवस्था गर्नुपर्ने उनले बताए ।
द्वन्द्वकालमा बढी पीडित, शिक्षाको अवसरबाट टाढा रहेका र नियमित पढ्न जानबाट वञ्चित अधिकांश युवा राहदानी लिन आउने गरेको सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी नवराज शर्माले जानकारी दिए । बैंकमा खाता खोलेका ३१ मृतकका आफन्तले राहत पाइरहेको समेत शर्माले बताए । “कतिपयको खाता खोल्न बाँकी नै रहेको छ”, उनले भने ।
गरीबी र अशिक्षाका कारण विदेशिन बाध्य रोल्पालीमध्ये अधिकांशले अदक्ष श्रमिकका रुपमा जोखिमपूर्ण काम गर्दै आएका छन् । जोखिमपूर्ण कामकै सिलसिलामा हरेक वर्ष ठूलो सङ्ख्यामा तन्नेरीहरु मृत्यु, घाइते र अङ्गभङ्ग भएर स्वदेश फर्किने गरेका छन् । यसरी विदेशिनेमध्ये अधिकांश १८ देखि ३० वर्ष उमेर समूहका छन् ।
दुई लाख २४ हजार ५०६ जनसङ्ख्या रहेको रोल्पामा करिब ४० हजार युवा वैदेशिक रोजगारीका लागि भारतलगायत तेस्रो मुलुक जाने गरेका छन् । विश्वभर फैलिएको कोरोना भाइरसका कारण भारतबाट हालसम्म दुई हजार २७३ र वैदेशिक रोजगारीका लागि तेस्रो मुलुक पुगेका २४३ जना जिल्लामा फर्किसकेका छन् ।
यसरी विदेश जानेमध्ये १५ प्रतिशत महिला रहेको बताइएको छ । सुरुवातमा पुरुष मात्र विदेश जाने गरेकामा पछिल्ला दिनमा महिलासमेत विदेशिन थालेका छन् । घरमा कमाइ गर्ने पुरुष नभएका परिवारबाट महिलासमेत विदेश गएर काम गर्न बाध्य छन् ।
– उमा केसी/रासस
